Navigacija

Istorijat Katedre za iberijske studije

Nastava španskog jezika na Univerzitetu u Beogradu započela je na tadašnjem Filozofskom fakultetu (u čijem sastavu je bila i filologija) 1951. godine na Katedri za romanistiku, gde se španski jezik slušao kao fakultativni predmet. Prvi predavač, u zvanju lektora, bio je španski izbeglica, Katalonac Hose (Đozep) Bort Vela. Španski dobija status drugog stranog jezika kao izborni predmet na istoj Katedri školske 1962/1963. godine, a nastavu drži asistentkinja mr Ljiljana Pavlović Samurović. Za vežbe je bio zadužen Argentinac Huan Oktavio Prens, koji će kasnije karijeru nastaviti kao profesor Univerziteta u Trstu, inače dobitnik prestižne nagrade „Kasa de las Amerikas” za poeziju.

Grupa za španski jezik i književnost sa studijskim programom od četiri godine osnovana je 1971. godine u okviru Katedre za romanistiku, tako da se ova godina može smatrati početkom profesionalnog razvoja hispanistike na tlu nekadašnje Jugoslavije. Nastavu drže dr Ljiljana Pavlović Samurović, docentkinja, mr Dalibor Soldatić, asistent, i lektori: Argentinac Huan Oktavio Prens i Peruanka Silvija Iskijerdo Todorović, koja je ceo svoj radni vek provela na Fakultetu, držeći praktične vežbe iz jezika i Kurs latinoameričkih civilizacija. Po uvođenju predmeta Hispanoamerička književnost, grupa menja naziv i postaje Studijska grupa za španski jezik i hispanske književnosti.

Prvi diplomirani profesori španskog jezika i književnosti izašli su sa studijske grupe 1975. godine, a prva doktorska disertacija iz hispanistike odbranjena je na Fakultetu 1984. godine.

U razvoju hispanistike u Srbiji posebno se ističe delatnost dr Ljiljane Pavlović Samurović (1935-2006), osnivačice današnje Katedre za iberijske studije na Filološkom fakultetu. Profesorka Ljiljana Pavlović Samurović provela je čitav radni vek baveći se hispanistikom na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu, od školske 1962/1963. pa sve do 2002. godine. Na početku karijere držala je nastavu iz španskog jezika, španske i hispanoameričke književnosti, da bi se na kraju posvetila svojim omiljenim temama: Servantesu, književnosti španskog baroka i hispanoameričkoj književnosti. Doktorirala je u Parizu, na Sorboni, odbranivši tezu Les lettres hispanoamericaines au Mercure de France (1897-1915) (Hispanoameričke književnosti u časopisu Mercure de France (1897-1915). Mentor joj je bio čuveni francuski hispanista Šarl Obren (Charles Aubrun). Njeni radovi, a posebno knjige, predstavljaju čvrste temelje hispanistike u Srbiji.

Monografija Španska književnost I dr Ljiljane Pavlović Samurović i dr Dalibora Soldatića prva je istorija španske književnosti srednjeg veka i renesanse na ovim prostorima, i predstavlja i danas nezamenljiv udžbenik za studente hispanistike.

S antologijom hispanoameričke poezije Svetlosti Kordiljera profesorka Samurović iscrpno je i utemeljeno predstavila panoramu hispanoameričke poezije i njene najistaknutije predstavnike. Antologija je sa pratećom studijom postavila nove standarde u predstavljanju književnosti na španskom jeziku u nas.

Leksikon hispanoameričke književnosti je njeno kapitalno delo. U njemu su studiozno predstavljeni pojmovi, epohe, pravci, nacionalne književnosti i najznačajniji pisci Hispanske Amerike, uz obilje podataka i izabranu kritičku bibliografiju. Upravo zbog celovitosti, konciznosti i obilja podataka ovo delo prevazilazi brojne publikacije sličnog tipa u inostranstvu.

Knjiga o Servantesu je kruna dugogodišnjeg bavljenja delom Migela de Servantesa. U njoj su predstavljeni život i delo Servantesa, njegova poetika i razni aspekti prisustva Servantesovog opusa na srpskom jezičkom području.

Dobar deo svog istraživačkog rada prof. Ljiljana Pavlović Samurović posvetila je komparativnom proučavanju književnosti. Tako se bavila vezama i motivima španskog romansera i naše narodne poezije. Prva je ukazala na poglede Ramona Menendesa Pidala i odnos između španskih huglara i naših narodnih guslara. Bila je članica više međunarodnih udruženja hispanista.

Dr Ljiljana Pavlović Samurović dobitnica je ordena Real orden de Isabel la Católica koji dodeljuje Kraljevina Španija.

Razvoju hispanistike u Srbiji značajno je doprineo i dr Dalibor Soldatić. Dr Soldatić je autor više desetina naučnih i stručnih radova iz oblasti hispanoameričke i španske književnosti. Od posebnog značaja za književnoistorijski i didaktički vid hispanistike u Srbiji jesu publikacije Španska književnost, Knjiga I: Srednji vek i renesansa (objavljena u koautorstvu s Ljiljanom Pavlović Samurović), zatim autorska monografija Prilozi za teoriju novog hispanoameričkog romana i Svet hispanistike: uvod u studije (objavljena u koautorstvu sa Željkom Donićem). Dr Dalibor Soldatić je doprineo i razvoju prevodilaštva u našoj kulturnoj sredini, kako u svojstvu prevodioca tako i kao urednik edicijâ prevedenih španskih i hispanoameričkih književnih dela. Prevodio je i sa srpskog na španski jezik. Gostovao je u svojstvu predavača na univerzitetima u zemlji i inostranstvu, i aktivno je učestvovao u obezbeđivanju hispanističkog nastavnonaučnog podmlatka u Srbiji. Dr Soldatić je dobitnik ordena Real orden de Isabel la Católica, koji dodeljuje Kraljevina Španija, kao i ordena Águila azteca, koji dodeljuje Republika Meksiko.

Tokom prvih godina rada, kada na studijskoj grupi nije bilo dovoljno kvalifikovanih nastavnika u izvođenju nastave, održavanju ispita, kao i u komisijama za izradu magistarskih i doktorskih teza, dragocenu pomoć pružale su kolege sa Studijske grupe za francuski jezik i književnost i Katedre za italijanski jezik i književnost (dr Radivoje Konstantinović, dr Ivan Klajn, dr Momčilo Savić, dr Pera Polovina).

Studijska grupa za španski jezik i književnost kadrovski je proširena dolaskom dve asistentkinje pripravnice: Dragane Bajić i Jelene Rajić. Kasnije će biti primljena u svojstvu asistentkinje Marina Ljujić, a potom, u svojstvu lektorke, Aleksandra Mančić. Konačno, usvajanjem novog Statuta Filološkog fakulteta, aprila 2000. godine, grupa prerasta u Katedru za iberijske studije, u čijem sastavu se danas nalaze Studijska grupa za španski jezik, hispanske književnosti i kulture, Lektorat za portugalski (od 1997. do 1999. i od 2005/2006. do danas) i Lektorat za katalonski jezik (od 2005/2006).

U sastavu Katedre za iberijske studije danas rade: dr Jelena Filipović, dr Jasna Stojanović, dr Anđelka Pejović, dr Ana Kuzmanović Jovanović, dr Vesna Dickov, dr Vladimir Karanović, dr Ivana Vučina Simović, dr Ana Jovanović, dr Željko Donić, dr Ksenija Vraneš, dr Pau Bori Sanz (Pau Bori Sanz), mr Jasmina Nikolić, dr Ugo Markos Blanko (Hugo Marcos Blanco), dr Luiza Valožić, dr Jelena Kovač, Dženi Perdomo (Jenny Perdomo) i strani lektori angažovani po osnovu međudržavnog ugovora o prosvetnoj saradnji između Španije i Srbije, saradnje Instituta Ramon Ljulj iz Barselone i Fakulteta, i sporazuma o saradnji Fakulteta i Univerziteta sa Institutom Kamoiš iz Portugalije. Penzionisani profesori katedre su redovni profesori dr Dalibor Soldatić i dr Jelena Rajić, viša lektorka Silvija Iskijerdo Todorović i viši lektor Srđa Sardelić.

Nastavnici i saradnici Katedre školovani su i u inostranstvu, i to na prestižnim katedrama za hispanistiku: dr Ljiljana Pavlović Samurović ima doktorat na Sorboni u Parizu, dr Dalibor Soldatić osnovne i magistarske studije na Nacionalnom autonomnom univerzitetu u Meksiku, dr Jelena Filipović i dr Ana Jovanović doktorat na Univerzitetu Perdju u SAD, dr Jasna Stojanović magistarske studije na Univerzitetu u Strazburu, dr Anđelka Pejović doktorat na Univerzitetu u Granadi, dr Pau Bori doktorat na Univerzitetu Pompeu Fabra u Barseloni, a doktorate u inostranstvu su takođe stekli viši lektori dr Luiza Valožić (Univerzitet u Alikanteu) i dr Ugo Markos (Univerzitet Komplutense, Madrid). Brojni članovi Katedre bili su na studijskim boravcima na renomiranim univerzitetima: Univerzitet Komplutense u Madridu, Autonomni univerzitet u Madridu, Univerzitet u Granadi, Univerzitet Harvard – SAD, itd.

Tokom proteklih 50 godina postojanja Katedre, na njoj je radio značajan broj stranih lektora koji su dali veliki doprinos kvalitetu nastave: Alida Ares, Pilar Dolado, Anheles Alonso Sarsa, Lusmarina Palaes Lopes, Marija del Mar Kampos Fernandes-Figares, Sesar Luis Dijes Plasa, Alisija Himenes Mansiju, Salome Monasterio Morales, Horhe Martines Himenes, Lusija Hil Vilja, Inmakulada Galjegos Polonio, Hajro Dorado Kadilja, Ana Marija Garsija Gutjeres, Monserat Samorano Ljena, Rakel Losano Plegesuelos, Luiza Valožić Nenadić, Luis Monso Himenes, Federiko Eskudero Alvares, Estela Kasteljo Pina, Kristobal Dijas Beltran, Sara Toro i Fransisko Kapilja Martin lektori za španski iz Španije, kao i Dženi Perdomo sa Kube.

Lektori za katalonski bili su Pau Bori Sanz, Aksel Gonsales, Lea Feliju i Fabijan Ortega, a za portugalski Perikles Kunja, Karlos Amaral Frejre, Veljko Prijić, Žoana Kamara, Marijana Farija, Andre Neves Karvaljoza, Klara Riso, Andre Kunja, Magda Barbejta, Sofija Marinjo i Žoze Karlos Kanoa.

Prva sekretarka Katedre za iberijske studije bila je Snežana Lovre (2000-2003), a od 2003. godine sekretarske poslove obavlja msr Izabela Beljić.


Monografije profesora Katedre za iberijske studije

  • KARANOVIĆ, Vladimir. Španska kultura zlatnog doba, Beograd: Partenon, Bibliotheca Iberia. Monographica, Knjiga 1, 2023.
  • PEJOVIĆ, Andjelka, Izabela BELJIĆ et al. Dicofon 4. Diccionario de fonética en 22 lenguas , Pamies Bertrán, Antonio (ed.). Granada: Editorial Comares, Universidad de Granada, 2022. https://www.ugr.es/~jmpazos/dicofon/
  • Gajić, Tijana, Ana KUZMANOVIĆ JOVANOVIĆ. Nastava stranih jezika i razvoj kritičkog mišljenja u eri neoliberalizma: perspektiva kritičke pedagogije. Čigoja štampa, 2022.
     
  • DICKOV, Vesna. Hispanoamerička književnost: renesansa i barok. Beograd, 2021.
  • KUZMANOVIĆ JOVANOVIĆ, Ana. Sociolingvistička istorija Iberijskog poluostrva i iberoromanskih jezika (sa posebnim osvrtom na kastiljanski (španski), portugalski, galisijski i katalonski jezik). Beograd: Filološki fakultet/ Čigoja štampa, 2020.
  • STOJANOVIĆ, Jasna. Španske teme i pisci u ogledalu srpske književnosti / Temas y escritores de España en las letras serbias. Beograd: Filološki fakultet; Belgrado: Facultad de Filología, 2019.
  • KARANOVIĆ, Vladimir. Španska književnost realizma. Beograd: Filološki fakultet, 2018.
  • VALOŽIĆ, Luiza. Špansko-srpski. srpsko-španski rečnik. Beograd: Zavod za udžbenike, 2018.
  • BORI, Pau. Language textbooks in the era of neoliberalism. London: Routledge, 2018.
  • DICKOV, Vesna. Hispanoamerička književnost: od postmodernizma do postbuma. Beograd: Filološki fakultet, 2016.
  • JOVANOVIĆ, Ana. Waking up from the university dream: Intersection of educational ideologies and professional identity construction. Saarbrücken: Lambert Academic Publishing, 2016.
  • RAJIĆ, Jelena. Uvod u pragmatiku. Beograd: Filološki fakultet, 2016.
  • VUČINA SIMOVIĆ, Ivana. Jevrejsko-španski jezik na Balkanu: Prilozi istorijskoj sociolingvistici. Kragujevac: Filološko-umetnički fakultet, 2016.
  • FILIPOVIĆ, Jelena. Transdisciplinary approach to language study. The complexity theory perspective. London: Palgrave Macmillan, 2015.
  • PEJOVIĆ, Anđelka. Kontrastivna frazeologija španskog i srpskog jezika. Kragujevac: Filološko-umetnički fakultet, 2015.
  • VALOZIC, Luiza. El anglicismo léxico en la publicidad. San Vicente del Raspeig: Publicacions de la Universitat d’ Alacant, 2015.
  • KARANOVIĆ, Vladimir. Ideologija liberalizma i tradicionalizam u romanu Regentkinja Leopolda Alas Klarina. Beograd: Filološki fakultet, 2013.
  • KUZMANOVIĆ JOVANOVIĆ, Ana. Jezik i rod: dikurzivna konstrukcija rodne ideologije. Beograd: Čigoja štampa, 2013.
  • KUZMANOVIĆ JOVANOVIĆ, Ana, Maja Andrijević, Jelena FILIPOVIĆ, Priručnik iz akademskog pisanja – Uputstva i sugestije za izradu seminarskih/naučnih/stručnih radova, Beograd: Čigoja š tampa, 2012.
  • SOLDATIĆ, Dalibor; DONIĆ, Željko. Svet hispanistike: uvod u studije. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, 2011.
  • PEJOVIĆ, Andjelka. La colocabilidad de los verbos en español. Kragujevac: Filološko-umetnički fakultet, 2010.
  • FILIPOVIĆ, Jelena. Moć reči: Ogledi iz kritičke sociolingvistike. Beograd: Zadužbina Andrejević, 2009, 2018.
  • JOVANOVIĆ, Ana. Student and teacher attitudes in foreign language instruction. Belgrade: Andrejević Endowment. 2009.
  • VUČINA SIMOVIĆ, Ivana; FILIPOVIĆ, Jelena. Etnički identitet i zamena jezika u sefardskoj zajednici u Beogradu. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, 2009.
  • RAJIĆ, Jelena; MARCOS BLANCO, Hugo. Gramática de la lengua española para serbiohablantes. Beograd: Zavod za udžbenike, 2009.
  • STOJANOVIĆ, Jasna. Špansko pozorište baroka. Beograd: Filološki fakultet, 2009 (1. izdanje), 2011 (2. izdanje).
  • IZQUIERDO-TODOROVIĆ, Silvia. Introducción a la Civilización Latinoamericana – Uvod u latinoameričku civilizaciju. Beograd: Megatrend univerzitet, 2005.
  • STOJANOVIĆ, Jasna. Servantes u srpskoj književnosti. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, 2005.
  • Hammond, Robert M.; FILIPOVIĆ, Jelena. Fonética y fonología españolas para serbiohablantes. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, 2004.
  • MARCOS BLANCO, Hugo. Breve historia de la literatura española contemporánea / Kratka istorija savremene španske književnosti. Belgrado: AECI / Embajada de España en Belgrado / Instituto Cervantes de Belgrado, 2004.
  • PAVLOVIĆ-SAMUROVIĆ, Ljiljana. Knjiga o Servantesu. Beograd: Naučna, 2002, 2004.
  • SOLDATIĆ, Dalibor. Prilozi za teoriju novog hispanoameričkog romana. Beograd: Filološki fakultet, Kragujevac: Nova svetlost, 2002.
  • SAVIĆ, Jelena M. Code-switching: Theoretical and methodological issues. Beograd: Filološki Fakultet, 1996.
  • PAVLOVIĆ-SAMUROVIĆ, Ljiljana. Leksikon hispanoameričke književnosti. Beograd: Savremena administracija, 1993.
  • PAVLOVIĆ-SAMUROVIĆ, Ljiljana; SOLDATIĆ, Dalibor. Španska književnost: Srednji vek i renesansa. Knjiga I, Sarajevo: Svjetlost, Beograd: Nolit, 1985.
  • PAVLOVIĆ-SAMUROVIĆ, Ljiljana. Don Kihot Migela de Servantesa. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, 1982.
  • IZQUIERDO-TODOROVIĆ, Silvia. Početni tečaj španskog jezika. Beograd: Naučna knjiga, 1979, 2006.
  • PAVLOVIĆ-SAMUROVIĆ, Ljiljana. Izbor tekstova iz književnosti španskog jezika XIX-og i XX-og veka, Beograd: Naučna knjiga, 1965, 1972, 1981.